S4/Cywasgu Digidol

Postiwyd ar 27 Medi 2009 gan dafydd

Fe wnes i sôn mewn cofnod blaenorol ynglŷn a dirywiad ansawdd lluniau S4C. Mae’n eitha anodd disgrifio y newid heb wylio deunydd wedi ei recordio cyn ac ar ôl y newid. Felly dwi wedi creu graff sy’n dangos y newid yn gliriach.

I esbonio’r cefndir yn syml, mae casgliad o sianeli yn cael eu darlledu ar un amlblecs a mae’r lluniau yn cael eu cywasgu er mwyn gwneud defnydd effeithiol o’r gofod cyfyngedig. Mae cyfradd data (didradd) unrhyw sianel yn newid yn sylweddol gan ddibynnu ar pa mor llonydd neu brysur mae’r llun. Mae pob sianel yn gosod isafswm ac uchafswm ar ei didradd nhw. Mi ddylai hyn sicrhau fod y llun bob amser o safon derbyniol ond heb fod yn farus drwy gymryd yr holl ofod ar yr amlblecs.

Mae’r isafswm ac uchafswm yn amrywio yn ôl pwysigrwydd y sianel fel arfer. Mae llawer o’r sianeli “+1” a sianeli siopa masnachol yn fodlon gweithredu ar ansawdd gwaeth oherwydd nad ansawdd y llun sy’n bwysig.

At y graff felly (cliciwch arno am olwg yn fwy)

Didradd sianel Freeview

Mae’r graff yn dangos sut mai ‘uchafswm’ didradd S4C wedi dirywio ers symud i amlblecs ‘Mux 2’ ar y 9fed o Fedi 2009. Roedd yr uchafswm blaenorol tua 7,000 Kbps sy’n hynod uchel (yn fwy na’r BBC). Dyw hyn ddim yn syndod am fod S4C yn arfer darlledu ar yr amlblecs ‘rhodd’ oedd wedi ei wobrwyo i S4C gan Ofcom fel rhan o ddatblygiad teledu digidol. Ond sylwch fod yr isafswm yn isel – tua hanner y prif sianeli eraill.

Fe wnes i gymryd y mesuriadau yma dros gyfnod o 30 munud ar adegau tebyg o’r dydd am fod y cyfradd yn gallu newid yn sylweddol drwy’r dydd ac yn ystod rhaglen.

Ar ôl 9/9/9 fe ddisgynnodd yr isafswm i tua 500 Kbps, lle mae gan y sianel eraill isafswm o 1,500 Kbps. Yn yr wythnosau diwethaf mae hyn wedi codi yn ôl tuag at 800 Kbps.

Y newid mwya yw fod yr uchafswm wedi disgyn yn sylweddol – mae e nawr o dan 4,000 Kbps a mae hyn yn effeithio ar y cyfartaledd, sydd tua 2,000 Kbps. Mae hyn yn ofnadwy o isel ar gyfer cywasgiad MPEG-2, fel y gwelwch chi o gymhariaeth gyda’r sianeli eraill.

Felly yn ei leoliad newydd ar Freeview mae S4C Digidol yn sianel israddol a dwi ddim yn gweld fod gan S4C llawer o reolaeth yn y mater gan nad ydyn nhw bellach ar yr amblecs y wobrwyd iddynt gan Ofcom yn y lle cynta. Y cwestiwn yw – oes yna unrhyw un ar ôl yn y byd darlledu sy’n poeni am safonau technegol?

Postiwyd yn Technoleg, Teledu | 5 Sylw

Pasio dŵr yn y gofod

Postiwyd ar 27 Medi 2009 gan dafydd

Ar wefan Golwg 360, mae Ifan Morgan Jones yn gofyn y cwestiwn:

Pam bod India yn chwilio am ddŵr glân ar y lleuad pam nad oes digon i’w gael ar gyfer ei phobol ei hun?

Cwestiwn digon teg, ond mae’n gwestiwn sy’n cael ei ofyn yn aml allan o anwybodaeth. Does dim angen dewis rhwng gwario ar un peth neu’r llall ond yn hytrach mi fydd llywodraethau yn blaenoriaethu eu gwariant yn y gwahanol feysydd. Rhaid edrych ar ffrwyth y buddsoddiad mewn unrhyw faes a sut mae’n gallu elwa y wlad a’r gymdeithas yn gyffredinol.

Mae India yn gwario tua 0.1% o’i GDP ar ei rhaglen ofod (asiantaeth ISRO), sy’n rhan bitw iawn mewn gwirionedd. Beth mae hyn yn gyflawni? Rhaid gwneud yn glir mai nid danfon lloerennau i’r lleuad yw prif bwrpas yr asiantaeth. Mae’n cyflogi gwyddonwyr yn India sy’n datblygu arbenigedd cynhenid ymhob maes technolegol sydd angen ar gyfer rhaglen ofod. Mae’n golygu fod India yn gallu lansio lloerennau eu hunain, sydd yn helpu gwyddonwyr i gadw llygad barcud ar pob math o newidiadau amgylcheddol o’r gofod – yn cynnwys rhewlifau yr Himalayas, defnydd y tir a newid tirwedd oherwydd tywydd garw neu ddaeargrynfeydd. Mae hyn yn hynod o bwysig i wlad fydd yn gorfod cyfyngu ar ei allbwn carbon deuocsid tra’n ceisio datblygu ei economi a safon byw eu phobl.

Mae buddsoddiad mewn gwyddoniaeth a technoleg yn gaffaeliad mawr i unrhyw wlad fodern a mae India yn iawn i wneud hynny. Ers llawer blwyddyn mae gan India enw da ym myd meddygaeth a technoleg gwybodaeth. Dyw hi ddim yn gam mawr i fynd o ddatblygu lloeren sy’n cylchdroi’r ddaear i ddatblygu lloeren sy’n gallu archwilio’r lleuad neu ymhellach. Mae e’n gyfrifol hefyd am gefnogi ymchwil wyddonol sylfaenol sy’n aml yn gymorth i ddatblygu technoleg sy’n gwella ein safonau byw ar y ddaear hefyd.

Mae’n wir i ddweud y bydd cyflenwi dŵr glan yn broblem sy’n mynd i gynyddu yn enbyd yn y dyfodol. Ond mae’r ymladd dros ddŵr yn digwydd yn barod rhwng India a Phacistan. Dyma ddau wlad sy wedi buddsoddi biliynau mewn byddinoedd ac arfau niwclear er mwyn amddiffyn eu ffiniau a felly hefyd eu hadnoddau naturiol.

Mae gwariant milwrol India nawr yn 3% o’i GDP, 30 gwaith yn fwy na’i gwariant ar y rhaglen ofod. Sut mae’r wlad yn elwa o hynny? Wel, mae nhw’n datblygu arbenigedd mewn pob math o ffyrdd o ladd pobl yn sicr. Os oes angen cwestiynu sut mae llywodraeth India yn gwario ei incwm, mae’n well edrych fan hyn gynta.

Mae llawer hefyd wedi beirniadu yr arian mae America, Rwsia a nifer o wledydd eraill wedi gwario ar yr Orsaf Ofod Rhyngwladol (ISS). Cwpl o ystadegau – mae gwariant milwrol America tua 4.7% o’i GDP yn 2009, sef $965 biliwn. Cyllid NASA am 2009 yw $17.6 biliwn.

Felly, un sylw i gloi. Mae’r ymchwil mae NASA wedi ei wneud dros y blynyddoedd wedi dod a pob math o fuddiannau i’n bywyd bob dydd – mae nifer o restrau ohonynt ar gael ar y we. Yn ddiweddar ar yr orsaf ofod mae nhw datblygu technoleg i ail-gylchu dŵr gwastraff yr orsaf ac o biso’r gofodwyr eu hunain. Y canlyniad yw dŵr glân sy’n ddigon da i’w yfed unwaith eto.

Mae technolegau o’r fath wedi eu datblygu ar raddfa fychan iawn ar gyfer defnydd ‘daearol’ hefyd, ond mae ymchwil NASA yn hollbwysig ar gyfer dangos fod hi’n bosib creu system ail-gylchu cynhwysfawr a’i fod yn gwbl ymarferol. Mae hynny’n hwb mawr a fe allai arwain at un o’r datblygiadau pwysicaf ar gyfer gwledydd tlotaf y byd – sicrhau cyflenwad dibynadwy o ddŵr glân mewn modd cynaladwy.

Postiwyd yn Gwleidyddiaeth, Gwyddoniaeth | Sylwadau wedi eu Diffodd ar Pasio dŵr yn y gofod

Grindell a’i ganeuon

Postiwyd ar 23 Medi 2009 gan dafydd

Dyma rywbeth dwi wedi bod yn bwriadu postio ers sbel – dolen at wefan John Grindell sy’n dathlu 30 mlynedd yn y busnes flwyddyn yma. Mae John wedi rhoi peth o’i albymau ar y wefan i chi lwytho lawr. Dyw ei albym gwych “Effaith y Saeson” ddim yna – fe fydd rhaid i fi gofio gwneud copi mp3 o hwnna o’r casét.

Mae ei fideo ar gyfer y fersiwn techno o “Dawnsio ar y sgwâr” isod ond mae’n werth edrych ar weddill ei ganeuon i blant ar YouTube yn cynnwys yr anhygoel “Dŵr“.

Postiwyd yn Cerddoriaeth, Fideo | Sylwadau wedi eu Diffodd ar Grindell a’i ganeuon

Ansawdd lluniau S4C yn dirywio

Postiwyd ar 14 Medi 2009 gan dafydd

Wythnos ddiwethaf fe wnaeth sianel S4C Digidol symud lleoliad ar wasanaeth Freeview. Yr esboniad technegol yw fod y sianel wedi symud o amlblecs masnachol ‘Mux A’ i amlblecs ‘Mux 2’ sydd ar gyfer sianeli PSB. Mae’n rhaid cario Mux1/2 ar bob trosglwyddydd yn cynnwys y ‘relays’ llai, ond does dim rheidrwydd i wneud hynny ar gyfer yr amlblecs masnachol.

Mae’r newid i weld yn beth da felly, gan ei fod yn cynyddu cyrhaeddiad y sianel i wylwyr ym mannau anghysbell Cymru. Yn anffodus mae S4C nawr yn rhannu lle gyda holl sianeli ITV a Channel 4, a mae’n ymddangos fod ganddo llai o ofod nag o’r blaen.

Canlyniad hyn yw fod ansawdd y llun wedi dirywio yn amlwg, gyda llun llawer mwy ‘meddal’ a mwy o ‘blocio’ gyda sgîl-effeithiau cywasgiad MPEG-2 yn digwydd yn aml.

Mae ansawdd yr unig sianel Gymraeg nawr yn ddim gwell na rhai o’r sianeli siopa neu sianeli “+1”. Felly dwi’n gweld S4C yn cael ei drin fel sianel israddol ar draul sianeli gweddol di-bwynt sydd ar yr un amlblecs fel Channel 4+1 neu ITV2/3/4.

Fe wnes i gwyno am hyn i Wifren Gwylwyr S4C a fe ges i ymateb prydlon gan aelod o adran beirianneg S4C. Mae ganddyn nhw bryderon hefyd ynglŷn a ansawdd y llun a fe fyddant yn “medru man-diwnio yr MPEG encoding dros y misoedd nesaf”. Mae’n wir ei fod yn bosib gwneud tipyn o welliannau drwy ddefnyddio caledwedd amgodi newydd a tiwnio y proffil ar cyfer cywasgu y lluniau i MPEG-2.

Yn anffodus, mae hyn yn esiampl o nodweddiadol o sut mae’r diwydiant darlledu yn datblygu yn sgîl technolegau digidol – mae pwysau ar bawb i wasgu fwy a fwy o sianeli i’r un gofod ar draul ansawdd. Er fod ‘Mux 2’ ar gyfer sianeli ‘darlledu cyhoeddus’, sianeli masnachol ydyn nhw gyd sydd yn dibynnu ar hysbysebion – pob un heblaw am S4C wrth gwrs. Mae lle i ddadlau y dylai S4C fod ar amlblecs y BBC ond mae’n siwr fod rhesymau technegol/gwleidyddol dros beidio gwneud hynny.

Mi fydd S4C HD yn lansio mis Mawrth nesaf ar Freeview (unwaith i Cymru gyfan newid i ddigidol) a mi fydd hynny yn cynnig llun o ansawdd uchel iawn unwaith eto. Dwi’n edrych ymlaen at hynny, ond wrth gwrs ni fydd S4C HD ar gael i bawb yng Nghymru ar Freeview a fe fydd angen prynu cyfarpar newydd (eto) i’w wylio.

Dwi’n gobeithio y bydd rhyw ffordd o wella lluniau S4C yn ôl i’r ansawdd gwreiddiol a wnai drio rhoi enghreifftiau ar y blog cyn bo hir i ddangos y newid.

Postiwyd yn Technoleg, Teledu | Sylwadau wedi eu Diffodd ar Ansawdd lluniau S4C yn dirywio

Costau cyfieithu

Postiwyd ar 12 Awst 2009 gan dafydd

Mae yna rhywbeth yn drewi ynglyn a’r stori yma ynglŷn a chyfieithu gêm gyfrifiadurol. Dyw cyfieithu 30 mil o eiriau ddim yn mynd i gostio £16,500!

Mae’n debygol mai geiriau unigol fyddai llawer o’r cynnwys yn hytrach na brawddegau llawn a felly fe fyddai’n bosib cyfieithu y trwch o’r geiriau drwy eiriadur neu cof-gyfieithu. Hyd yn oed o ystyried y gwaith o wirio’r testun a’i roi yn y fformat cywir ar gyfer y gêm dyw’r gost ddim mwy na rhyw 2 neu 3 mil.

Mae rhywun yn trio cymryd mantais fan hyn – naill ai pwy bynnag sy wedi rhoi yr amcanbris, neu y cwmni gemau eisiau’r gwaith am ddim.

Postiwyd yn Cymraeg, Newyddion | 1 Sylw